تجربه «جنگ ۱۲روزه» نیز نشان داد شهرستان دماوند در آستانه یک ناترازی جدی است و بدون نگاه ویژه دستگاههای ملی و استانی، افزایش جمعیت میتواند بحرانهای گستردهتری رقم بزند.
به گزارش پایگاه خبری عصر شرق، شهرستان دماوند، با همه ظرفیتهای تاریخی، طبیعی و موقعیتی خود، امروز با یک پرسش جدی روبهروست؛ این شهر چقدر دیگر توان افزایش جمعیت دارد؟
پرسشی که طی سالهای گذشته زیر انبوه ساختوسازهای شتابزده، طرحهای مسکن بدون مطالعه، رشد مهاجرت و گسترش ویلاسازیها بیپاسخ مانده، اما اکنون به یک هشدار بزرگ تبدیل شده است.
سالهایی که دماوند نفس کم آورد
در دو دهه اخیر، دماوند شاهد سیلی از ساختوسازهای سازمانی، تعاونیها، طرحهای مسکن مهر و مسکن ملی و ویلاسازیهای بیضابطه بوده است؛ ساختوسازهایی که بدون در نظر گرفتن ظرفیتهای زیربنایی، برای این شهرستانِ حساس، بحرانهای متعدد ایجاد کردهاند.
امروز نتیجه این توسعه نامتوازن، قلعوقمع بناهای غیرمجاز، اختلافات حقوقی گسترده و تغییر چهره روستاها و شهرکهاست؛ پدیدهای که مردم در هر نقطه از شهرستان با آن مواجهند.
گیلاوند؛ منطقهای که زیر بار جمعیت خم شده
گیلاوند و شهرکهای اطراف آن اکنون به نماد بحران جمعیتی و کمبود زیرساختهای دماوند تبدیل شدهاند؛ رشد چند هزار نفری جمعیت در سالهای اخیر، بدون توسعه آب، فاضلاب، راه، بهداشت، درمان و خدمات شهری، مردم را با چالشهای سنگینی روبهرو کرده است.
در بحران جنگ ۱۲ روزه که موجی از جمعیت پایتخت به سمت دماوند سرازیر شد، ضعفها بهطور کامل عیان شد؛
از کمبود نان و مواد غذایی تا قفل شدن مسیرها و ناتوانی در تأمین سوخت و کالا.
این شرایط نشان داد که دماوند حتی در وضعیت فعلی نیز ظرفیت جمعیتی خود را تکمیل کرده و پذیرش جمعیت بیشتر نهتنها ممکن نیست، بلکه تبعات خطرناکی دارد.
فاضلاب؛ معضلی که در خیابانها جاریست
با وجود دریافت هزینه انشعابات طی سالهای اخیر، هیچ اقدام عملیاتی مؤثری برای احداث تصفیهخانه و شبکه جمعآوری فاضلاب انجام نشده است.
در بسیاری از نقاط بهویژه شهرک مهک، فاضلاب خانگی در سطح کوچهها جاری است؛ تهدیدی مستقیم برای محیط زیست، سلامت عمومی و کیفیت زندگی مردم.
بحران آب؛ چاههایی که نفس آخر را میکشند
چندین سال است دماوند وارد منطقه خطر آب شده؛ منابع آبی شهر تقریباً محدود به چاههاست و خشکسالی موجب افت شدید سطح آبهای زیرزمینی شده است.
افزایش جمعیت حتی به مقدار اندک نیز میتواند شهر را وارد وضعیت قرمز آبی کند؛ حفر چاههای جدید هم تنها مسکّنی کوتاهمدت است و در بلندمدت هیچ تضمینی برای تأمین پایدار آب وجود ندارد.
از سویی دیگر، وجود هزاران حلقه چاه غیرمجاز در نقاط مختلف شهرستان دماوند سبب شده تا ظرفیت چاههای تأمین آب شرب و کشاورزی کاهش یابد و اخیراً دستورهای ویژهای از سوی فرمانداری و دادستانی برای برخورد و انسداد این چاهها صادر شده است.
راهها و ترافیک؛ گرهای که سالهاست باز نشده
محور تهران–قائمشهر و گلوگاه منطقه گیلاوند سالهاست با ترافیکهای طولانی، زندگی مردم را مختل کرده است؛ با وجود زیرگذر در حال احداث توسط شهرداری، اما حجم تردد آنقدر بالاست که این اقدام نیز پاسخگوی کامل نخواهد بود.
نه کمربندی کافی، نه راههای دسترسی مناسب و نه طرح جامع حملونقل در افق شهرستان وجود دارد.
مسئولان مختلف طی سالهای گذشته وعدههای بسیاری دادهاند، اما نتیجه ملموسی برای مردم حاصل نشده و همچنان ترافیک کیلومتری بخشی از زندگی روزمره مردم است.
بهداشت و درمان؛ محرومیت در سایه جمعیت
با افزایش شدید جمعیت، امکانات درمانی در دماوند بهروز نشده و مردم هنوز با کمبود تخصصها، نبود تجهیزات حیاتی مانند MRI و کمبود مراکز درمانی مواجهند.
بیمارستانها و مراکز بهداشتی پاسخگوی حجم بیماران نیستند و برخی خدمات پایه همچنان در شهر وجود ندارد.
مدیریت شهری؛ شهر بزرگ شد اما امکانات نه
گسترده شدن محلهها و شهرکهای جدید، بدون افزایش تجهیزات، نیروی انسانی و بودجه، مدیریت شهری را در بسیاری از نقاط با ضعف خدماترسانی روبهرو کرده است و ارتقای رتبه شهرداری یک ضرورت است.
در حوزه آتشنشانی نیز، نبود نردبانهای بلندمرتبه و کمبود تجهیزات جدید، بزرگترین تهدید برای برجها و ساختمانهای بلندِ مسکن مهر بوده و احداث ایستگاه آتشنشانی در منطقه گیلاوند یک ضرورت فوری است.
سوخت؛ یک شهر و فقط یک پمپبنزین
شهر دماوند تنها یک جایگاه سوخت دارد؛ موضوعی که در روزهای عادی هم مشکلساز است، چه برسد به تعطیلات و زمانهای پرمسافر.
اگرچه یک پمپبنزین جدید در حال احداث است، اما باز هم فاصله زیادی تا رفع نیاز واقعی دارد.
امنیت، ترافیک، بحران؛ نیاز به نگاه ملی
مشکلات متعدد در حوزه انتظامی، ترافیکی و مدیریت بحران، بهویژه پس از تجربه جنگ ۱۲ روزه، نشان داده که دماوند با امکانات فعلی، شهر بحرانپذیر است و در زمان حوادث غیرمترقبه توان کافی و مورد نیاز برای مدیریت شرایط را ندارد.
مسکن ملی؛ تصمیمی بدون ارزیابی ظرفیت
واگذاری اراضی جدید برای طرح نهضت ملی مسکن، پرسش بزرگی ایجاد کرده است؛ آیا راهوشهرسازی استان تهران پیش از این واگذاری، ظرفیت آب، فاضلاب، راه، درمان، امنیت و زیرساختهای دماوند را سنجیده است؟
آیا افزایش ۴۰ هزار نفری جمعیت جدید، برای شهری که همین امروز هم در آستانه فروپاشی زیرساختهاست، قابل تحمل است؟
سهم نهادها در توسعه زیرساخت چقدر بوده است؟
در حالی که به نظر میرسد سیاست دولت انتقال بخشی از جمعیت تهران به شهرستانهای پیرامونی است، باید پرسید وزارتخانهها و سازمانهای متولی چه اقدامی برای افزایش ظرفیت جمعیتپذیری دماوند انجام دادهاند؟
مردم مسکن مهر هنوز پس از دهها سال مشکل دارند؛ حال چگونه میتوان از شهر انتظار داشت جمعیت جدید را هم تحمل کند؟
شهرستانی با تاریخ هزاران ساله، زیر بار بیتوجهی
دماوند، دروازه ورودی شمال و شرق کشور، با قدمتی چند هزارساله، امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند نگاه ویژه ملی و استانی است.
شهری که قرار است در بحرانها نقش نجاتبخش داشته باشد، اما خود با کمبودهای گسترده مواجه است.
توان دماوند مرزی مشخص دارد
با همه اقدامات مثبت مسئولان شهرستان، واقعیت این است که توان دماوند مرزی مشخص دارد و بدون توسعه زیرساختها، افزایش جمعیت نهتنها ممکن نیست، بلکه خطرناک است.
ادامه روند کنونی، دماوند را در برابر کوچکترین بحران، بهطور کامل زمینگیر خواهد کرد.
از همین رو، زمان آن رسیده که دستگاههای ملی و استانی قبل از هر تصمیم جدید، یک بازنگری جدی و فوری درباره ظرفیتهای جمعیتپذیری دماوند انجام دهند.
گزارش از: مهدی مرادی
انتهای پیام/
